Statyczna a dynamiczna ocena płynności finansowej przedsiębiorstwa

Kluczową kwestią do rozwiązania przez dyrektorów finansowych jest zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorstwa a ta rozpatrywana może być w dwóch aspektach. W pierwszym z nich chodzi o płynność posiadanych przez firmę aktywów, a więc łatwość, z jaką poszczególne składniki majątku można zamienić na środki pieniężne bez ponoszenia dodatkowych kosztów, czy też zaniżania ceny w stosunku do rzeczywistej wartości aktywów.

Natomiast w drugim aspekcie pod pojęciem płynności finansowej jest rozumiana zdolność do regulowania zobowiązań krótkoterminowych w wyznaczonym terminie. Pomiędzy obu rodzajami płynności zachodzi ścisły i bezpośredni związek. Większa bądź mniejsza płynność finansowa zależy od długości okresu czasu, jaki jest wymagany przy zamianie aktywów przedsiębiorstwa na środki pieniężne. Im szybciej zdoła ono uzyskać środki pieniężne, tym płynność finansowa jest większa. Nie zawsze zależy to wyłącznie od posiadanych aktywów, lecz również od miejsca ich ulokowania. Celem pracy jest wykazanie różnicy, jaka występuje w tradycyjnym oraz dynamicznym podejściu do pomiaru i oceny płynności finansowej firmy.

Potrzeba posiadania i badania płynności finansowej

Posiadanie płynności finansowej nie może być rozpatrywane w kategoriach celu przedsiębiorstwa, powinna to być jego stała cecha. Jako cel może być jedynie wskazane przywrócenie mu utraconej płynności finansowej. Utrzymywanie odpowiedniego poziomu płynności finansowej determinuje normalne funkcjonowanie firmy, decydując o jego „być albo nie być” na rynku, a tym samym umożliwia realizację jego podstawowych zadań. Praktyka gospodarcza przynosi szereg przykładów, że utrzymujące się długotrwałe trudności ze zdolnością do terminowego regulowania zobowiązań nie tylko utrudniają wypełnianie założonych zadań i celów, ale bardzo często są główną przyczyną „unicestwienia” przedsiębiorstwa, czyli jego upadłości.
Utrzymujący się brak płynności finansowej coraz bardziej usztywnia przedsiębiorstwo w podejmowanych działaniach, sprawia, że stopniowo traci ono zdolność elastycznego dostosowania się do zmiennych, otaczających je warunków rynkowych.

Zasadniczymi konsekwencjami zbyt niskiej zdolności płatniczej są opóźnienia w zakupach potrzebnych surowców, materiałów czy towarów handlowych, a także zwłoka w regulowaniu zobowiązań, skutkująca często koniecznością płacenia kar umownych, odsetek za zwłokę oraz innego rodzaju świadczeń, podwyższających pierwotną kwotę zobowiązań. Poza tym kontrahenci, którym jest oferowany coraz mniejszy zakres kredytów kupieckich, przestają postrzegać przedsiębiorstwo jako atrakcyjnego partnera handlowego i zaczynają szukać nowych dostawców, co sprawia, że obszar działania ulega istotnemu zawężeniu.

Utrata płynności finansowej pociąga więc za sobą wiele niekorzystnych skutków, związanych z rożnymi aspektami funkcjonowania przedsiębiorstwa. Wraz z upływem czasu problemy kumulują się i narastają, przez co rozwiązanie ich staje się coraz trudniejszym zadaniem. Dlatego przedsiębiorstwo musi być na bieżąco monitorowane w zakresie zachowywania zdolności płatniczej, aby nie dopuścić do powstawania nieprawidłowości w sferze jego płynności finansowej.

Posiadanie płynności finansowej przez przedsiębiorstwo jest więc warunkiem nie tylko bardzo istotnym, ale też w dłuższej perspektywie absolutnie koniecznym, o charakterze strategicznym. Rola płynności finansowej jest szczególna i to nie tylko ze względu na negatywne skutki jej braku, ale również ze względu na fakt, że cel zarządzania płynnością finansową jest bezpośrednio związany z celem zarządzania strategicznego w każdym przedsiębiorstwie.

We współczesnej literaturze ekonomicznej można znaleźć szereg wspólnych elementów, które pozwalają wskazać cel zarządzania płynnością finansową jako maksymalizację przepływów środków pieniężnych w ramach prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności w taki sposób, aby maksymalizowana była wartość dla jego właścicieli . Z powyższego sformułowania wynika kluczowy wniosek, a mianowicie, że płynność finansowa przedsiębiorstwa wpływa na wartość dla jego właścicieli. Wszystko to oznacza, iż sterowanie płynnością finansową jest ważnym obszarem zarządzania finansami przedsiębiorstwa.

Pomimo tak istotnego znaczenia płynności finansowej, bardzo wiele polskich przedsiębiorstw ma większe lub mniejsze problemy z płynnością finansową - szacunki wskazują, że około 60-65% ich populacji. W warunkach polskiej gospodarki nie jest to więc zjawisko o charakterze marginalnym, dotyczącym stosunkowo niewielkiej grupy przedsiębiorstw, ale masowe zjawisko o charakterze patologicznym. Równocześnie należy zaznaczyć, że skalę tego zjawiska nie należy oceniać statycznie, tzn. biorąc pod uwagę przedsiębiorstwa aktualnie działające na rynku, ale jest niezbędne, aby uwzględniać również tą dużą liczbę przedsiębiorstw, które już upadły właśnie na skutek utraty płynności finansowej. Uwzględniając opisane powyżej fakty, problemy z płynnością finansową przedsiębiorstw są jednym z kluczowych czynników, które sukcesywnie i skutecznie utrudniają rozwój polskiej gospodarki - brak bezpiecznego poziomu płynności finansowej jest w większości przypadków regułą, od której są stosunkowo nieliczne wyjątki.
Powszechność zjawiska w pełni obrazuje skalę zagrożeń dla egzystencji i rozwoju przedsiębiorstwa. Poza tym powszechność ta w znacznym stopniu utrudnia walkę o przywrócenie stanu normalnego ze względu na wzajemne uzależnienie płynności finansowej pomiędzy firmami, jak również ze względu na wytworzony klimat przyzwyczajeń i tolerancji. W sytuacji gdy większość firm ma kłopoty z płynnością finansową, to trudno piętnować to przedsiębiorstwo, które nie płaci w terminie. Co więcej, absurdalnie często dochodzi nawet do nieuczciwego wykorzystywania tej atmosfery lub wręcz nawet do tego, iż płacenie w terminie jest uważane za niewłaściwe.

Utrata płynności finansowej jest zwykle utożsamiana z występującymi dość powszechnie napięciami płatniczymi, które są krótkotrwałymi problemami ze zbilansowaniem się wpływów i wydatków. W rzeczywistości są to jednak inne zjawiska, a ich związek polega na tym, że napięcia płatnicze sygnalizują zagrożenie utraty płynności finansowej. Napięcia płatnicze mogą być więc traktowane jako istotne sygnały ostrzegawcze, które same nie przesądzają jeszcze o tym, że finanse przedsiębiorstwa są poważnie zagrożone. Z drugiej jednak strony bagatelizowanie tego typu sygnałów może w przyszłości doprowadzić do poważnych komplikacji i utraty płynności finansowej. Dlatego też napięcia płatnicze warto przewidywać z odpowiednim wyprzedzeniem, tak by można im było skutecznie przeciwdziałać. Niestety nie jest to jednak zadanie łatwe, bowiem zarówno wewnętrzna sytuacja finansowa przedsiębiorstwa, jak i otoczenie zewnętrze dynamicznie się zmieniają, co sprawia, że poziom płynności finansowej często się zmienia i podejmowane działania w celu jej utrzymania muszą być nieustannie aktualizowane stosownie do bieżącej sytuacji.

Przedsiębiorstwo, które ignoruje problematykę płynności finansowej, często płaci za ten błąd najwyższą cenę, upadłością, lub w najlepszym przypadku wymaga kosztownego i długotrwałego procesu restrukturyzacji. Wszystko to prowadzi do wniosku, że problem płynności finansowej przedsiębiorstwa ma rzeczywiście wymiar strategiczny, i to nie tylko dla pojedynczych podmiotów, ale i dla całej gospodarki. Zagrożenia rozwojowe, jakie niesie masowość tego zjawiska polegają przy tym nie tylko na możliwości licznych bankructw czy hamowaniu rozwoju, ale również na tym, iż łańcuchy zatorów płatniczych zakłócają rzeczywisty obraz sprawności i efektywności funkcjonowania firm, wywołując tym samym erozję rynkowych regulatorów gospodarki.

Niedocenianie znaczenia kwestii płynności finansowej, błędne rozpoznanie symptomów ostrzegawczych, bardzo często spowodowane brakiem odpowiedniej wiedzy teoretycznej oraz przede wszystkim doświadczeń praktycznych, lub też brak działań naprawczych, prowadzi do pogorszenia się kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Warto wówczas gruntownie zbadać poziom płynności finansowej i wyszukać te elementy w mechanizmie finansów przedsiębiorstwa, które nie działają najlepiej. Nie jest to jednak łatwe zadanie, bowiem aby móc podejmować działania zmierzające do poprawy niekorzystnej sytuacji w zakresie płynności finansowej, lub ewentualnie utrzymania stanu korzystnego, konieczna jest umiejętność właściwego rozpoznawania jej poziomu. Innymi słowy, skuteczne zarządzanie płynnością finansową jest uzależnione od rozwoju teorii i praktyki w tym zakresie. Niewątpliwie stosunkowo liczna grupa przyczyn problemów z płynnością finansową firmy tkwi właśnie w tym obszarze.

Inne kluczowe i najczęściej występujące przyczyny utraty płynności finansowej są zazwyczaj następujące:

• problem z inkasem należności,
• efekt „uśpionej czujności”, czyli tzw. „papierowy zysk”,
• brak możliwości generowania szybkich („we właściwym czasie”) informacji o stanie finansowym przedsiębiorstwa,
• niewłaściwe relacje między aktywami obrotowymi a zobowiązaniami krótkoterminowymi,
• niski poziom kapitałów własnych.

Zasadniczy problem w analizie przyczyn pojawia się jednak w momencie, gdy następuje próba dogłębnej ich weryfikacji, bowiem napotykana jest skomplikowana wielowymiarowa sieć bardzo wielu wzajemnie powiązanych czynników, o bardzo różnorodnym charakterze. Rozwikłanie tej sieci jest istotą analizy płynności finansowej, aczkolwiek w wielu przypadkach analiza kończy się na konstatacji objawów, i to przy pomocy kilku prostych, a także bardzo często źle liczonych i źle interpretowanych wskaźników.
W pojedynczych konkretnych przypadkach wskazanie głównych przyczyn pogorszenia stanu płynności nie jest jednak zbyt trudne. Sprawa bardziej komplikuje się kiedy problem ten ma być analizowany z szerszej perspektywy, aby można było dokonać uogólnień.
Na aktualny stan płynności finansowej przedsiębiorstwa wpływają zawsze trzy grupy czynników:

• podejmowane w przeszłości decyzje,
• bieżące uwarunkowania obce, rozumiane jako płynność finansowa innych przedsiębiorstwach („efekt domina”),
• bieżące uwarunkowania własne.

Przyczyny kłopotów z płynnością mogą tkwić zatem w tych trzech obszarach. Ze względu na mechanizm narastania niedoborów kapitałowych, czyli kumulację kolejnych niedoborów historycznych z niedoborami bieżącymi, tzw. efekt śnieżnej kuli, w analizie płynności finansowej nie można absolutnie abstrahować od uwarunkowań historycznych. Podejmowane w przeszłości decyzje mają bardzo istotny wpływ na teraźniejszość, pozwalając między innymi wyciągać wnioski z negatywnych doświadczeń własnych oraz otoczenia.

Równocześnie należy pamiętać, iż niezależnie od przyczyny pierwotnej i zaszłości historycznych, zaistniałe kłopoty finansowe jednego przedsiębiorstwa przenoszą się na kolejne tworząc całe łańcuchy wzajemnych uzależnień wzmacniane w każdym ogniwie przez jego z kolei zaszłości historyczne. Te dwa elementy, tzn. silne zależności czasowo – przestrzenne powodują, iż narastanie problemów z płynnością finansową dość szybko przekształca się w swego rodzaju „epidemię”, której zatrzymane wymaga wyjątkowego wysiłku, bowiem oprócz pokrycia bieżących potrzeb kapitałowych, przedsiębiorstwo musi niwelować niedobory z przeszłości. Równocześnie ta właśnie przeszłość negatywnie wpływa na bieżącą sytuację przyczyniając się często do wzrostu bieżących potrzeb kapitałowych, a przede wszystkim niweluje możliwości ich pokrycia. Wytwarza się bowiem wzajemne negatywne oddziaływanie bilansu oraz rachunku zysków i strat, które może przybrać postać tzw. „spirali śmierci”. Tak się może dziać w pojedynczym przedsiębiorstwie, a na to może nałożyć się ujemny wpływ sytuacji u kontrahentów, podlegającym podobnym prawidłowościom. Niezależnie więc od bieżących przyczyn pierwotnych, które pojawiają się w każdym przedsiębiorstwie z osobna, działa mechanizm wynikający z zależności czasowo - przestrzennych, który w pewnym momencie zaczyna być samonapędzający się. Mechanizm ten jest równocześnie tym groźniejszy im większa i bardziej powszechna jest skala niedoborów kapitałowych i utraty płynności, działa on bowiem jako tzw. „mnożnik”.

Z kolei w zakresie bieżących uwarunkowań własnych wyodrębnić można następujące grupy czynników:

•  „czynnik dominujący” – poziom realizowanych przychodów ze sprzedaży,
• „czynniki zasadnicze” – poziom marży brutto na sprzedaży oraz poziom kosztów sprzedaży i kosztów ogólnego zarządu,
• „czynniki wahadłowe” – efektywność zarządzania elementami kapitału obrotowego, tzn. zapasami, należnościami i zobowiązaniami krótkoterminowymi,
• „czynnik zasadniczy – dodatkowy” – proces inwestycyjny.

Równocześnie trzeba mieć na uwadze, iż na wszystkie te elementy istotny wpływ wywierają również czynniki niezależne od przedsiębiorstwa, tworzone jako rozwiązania systemowe w gospodarce.

Ewolucja doświadczeń w ocenie płynności finansowej


Płynność finansową można rozpatrywać w dwóch ujęciach:
a) statycznym - w odniesieniu do konkretnego momentu, wykorzystując podstawowe części sprawozdania finansowego: bilans i rachunek zysków i strat, wsparte tradycyjnymi wskaźnikami płynności finansowej,
b) dynamicznym - w odniesieniu do konkretnego okresu sprawozdawczego, w oparciu o rachunek przepływów pieniężnych.

Tradycyjny pomiar płynności finansowej opiera się na danych otrzymywanych bezpośrednio z bilansu. Cechą charakterystyczną takich mierników jest struktura ich konstrukcji, która kształtowana jest w ten sposób, aby były one niezależne od rozmiarów przedsiębiorstwa, oraz aby mogły służyć do porównań pomiędzy różnego rodzaju podmiotami gospodarczymi. Równocześnie takie uniezależnienie pozwala na obserwację zmian w czasie poziomu płynności finansowej w danym przedsiębiorstwie, nawet jeżeli jego rozmiary znacznie się zmieniają.

Do oceny płynności finansowej przedsiębiorstwa służy szereg tradycyjnych wskaźników o większym bądź mniejszym zakresie zastosowania w praktyce. Najpopularniejszymi z nich są: wskaźnik bieżącej płynności finansowej, wskaźnik przyspieszonej płynności finansowej oraz wskaźnik środków pieniężnych.
Każdy z wymienionych w niej wskaźników obejmuje w liczniku różny zakres środków płatniczych: od całości aktywów obrotowych, do najbardziej płynnych środków pieniężnych. Obliczone dla przedsiębiorstwa wskaźniki porównuje się z danymi z okresów poprzednich, wskaźnikami innych przedsiębiorstw oraz tzw. standardami – wartościami normatywnymi, co do których nie ma jednak zgodności w literaturze ekonomicznej . Zazwyczaj przyjmuje się, że wartość wskaźnika bieżącej płynności finansowej (WBPF) powinna zawierać się w przedziale od 1.2 do 2.0, natomiast wskaźnik przyspieszonej płynności (WPP) powinien kształtować się na poziomie co najmniej jedności. Z drugiej jednak strony nie należy zapominać, że przedsiębiorstwa działające w poszczególnych branżach gospodarki mają różny poziom środków obrotowych oraz nierównomierne zapotrzebowanie na te środki, więc trudno wyznaczyć uniwersalne poziomy wzorcowe wskaźników.

W ocenie i zarządzaniu płynnością finansową dominuje opisane powyżej podejście statyczne, bazujące na analizie i kształtowaniu stanów bilansowych. Dzieje się tak pomimo faktu, iż w gruncie rzeczy istotą płynności finansowej jest synchronizacja strumieni wpływów środków pieniężnych ze strumieniami wydatków środków pieniężnych, wynikających z umownych czy ustawowych terminów regulowania zobowiązań, a więc odpowiednia dynamika strumieni.

Zapomina się więc często, że stany bilansowe kształtują się przecież pod wpływem takiej a nie innej dynamiki strumieni, w tym strumieni środków pieniężnych. Sterowanie płynnością finansową wymaga więc odpowiedniego, świadomego kształtowania stanów bilansowych i to zarówno po stronie aktywów, które cechuje zróżnicowany stopień cechy płynności w rozumieniu zdolności zamiany ich na gotówkę, jak i pasywów, które z kolei cechuje różny stopień ich wymagalności. Wymaga to odpowiedniego gospodarowania majątkiem i właściwego doboru źródeł jego finansowania. Chodzi bowiem o utrzymywanie odpowiednich pozycji stanów bilansowych, a przede wszystkim ich wzajemnych relacji w niezbędnej z punktu widzenia płynności równowadze.

W okresie ostatnich kilkunastu lat w praktyce gospodarczej coraz silniejszą pozycję zdobywają poglądy, że wzrost poziomu zrealizowanych przychodów ze sprzedaży w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego czy też wartość wypracowanego zysku netto nie są najlepszymi miernikami sytuacji finansowej. Obie są bowiem kategoriami księgowymi, które wynikają z ustalonych reguł i przyjętych klasyfikacji. Ich memoriałowy charakter oraz możliwość usankcjonowanego manipulowania nimi sprawiają, że mają one bardzo często sztuczny charakter. Jest więc oczywiste, że nie mogą być jedynymi miernikami działania przedsiębiorstwa i nie przesądzają o możliwości kontynuowania jego działalności.
Dopiero rachunek przepływów pieniężnych jest kluczem do zrozumienia jakości zarządzania finansami przedsiębiorstwa, stanowiąc swoistą przeciwwagę dla memoriałowego sposobu postrzegania i oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Wiedza o tym, ile środków pieniężnych wpłynęło oraz wypłynęło jest niezwykle istotna, a rachunek przepływów pieniężnych łączy dwa pozostałe, posługując się środkami pieniężnymi, jako obiektywnym i rzeczowym miernikiem skuteczności jego działania, ujawniając te aspekty działalności przedsiębiorstwa, które trudno ocenić jedynie na podstawie pozostałych części sprawozdania finansowego. Rachunek przepływów pieniężnych jest stosunkowo krótko wykorzystywaną częścią sprawozdania finansowego, bardzo często niedocenianym i traktowanym jako uzupełnienie obrazu przekazywanego przez bilans i rachunek zysków i strat. Daje on jednak jakościowo nowe spojrzenie, pozwalając porównywać przedsiębiorstwa niezależnie od stosowanych konwencji księgowych. Rachunek przepływów pieniężnych umożliwia pełniejszą ocenę funkcjonowania firmy niż analiza przeprowadzana w sposób tradycyjny.
Dlatego też z punktu widzenia badania płynności finansowej z pewnością najważniejszą częścią sprawozdania finansowego jest rachunek przepływów pieniężnych, ukazujący wpływy oraz wydatki środków pieniężnych w danym okresie obrachunkowym. O ile bilans i rachunek zysków i strat prezentują sytuację przedsiębiorstwa w ujęciu statycznym, bilans ukazując wielkości zasobowe, zaś rachunek zysków i strat wielkości strumieniowe, to rachunek przepływów pieniężnych pozwala spojrzeć na procesy gospodarcze w sposób
dynamiczny, ukazując przepływ środków pieniężnych między bilansem otwarcia a bilansem zamknięcia.

W literaturze ekonomicznej, zajmującej się problematyką płynności finansowej, bardzo często można spotkać się z stwierdzeniami, że:

• „gotówka jest wszystkim” – „cash is king”,
• „zysk to zbytek, a gotówka pożytek”,
• „zysk jest opinią, a gotówka faktem”,
• „miej na uwadze, że z zysków nie spłacisz długów, sprawi to tylko gotówka”.

W praktyce dopiero rachunek przepływów pieniężnych, ukazując newralgiczny dla przedsiębiorstwa problem środków pieniężnych, pozwala bliżej i dokładniej ocenić zdolność przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań w terminie. W zarządzaniu finansami dostępne dla firmy środki pieniężne są bardziej istotne niż wypracowany zysk, bowiem to one określają wypłacalność i płynność finansową przedsiębiorstwa. Rachunek przepływów pieniężnych stanowi nie tylko źródło danych, ale daje również możliwość oddziaływania na wielkość i terminowość ruchów środków pieniężnych w celu dostosowania się do zmieniających się warunków. Obserwacja wpływów i wydatków w dłuższym okresie pozwala dokładnie określać strumienie, a to z kolei umożliwia ich kontrolę w dążeniu do zachowania terminowości regulowania zobowiązań.
Rachunek przepływów pieniężnych może być wykorzystany do szerokiej analizy problematyki płynności finansowej. Sprawozdanie to nie tylko umożliwia pomiar stopnia jego płynności finansowej, ale też dostarcza informacje na temat obszarów pochłaniających, jak i sfer generujących, środki pieniężne. Dzięki temu łatwiej jest określić zarówno silne strony przedsiębiorstwa, jak obszary działalności stanowiące potencjalne zagrożenie z punktu widzenia zdolności do terminowego regulowania zobowiązań. Możliwość obliczenia szeregu wskaźników zwiększa jeszcze zakres zastosowania rachunku przepływów pieniężnych i pozwala dokonywać porównań z innymi podmiotami, a także porównań w czasie.

W ocenie własnego przedsiębiorstwa rachunek przepływów pieniężnych jest szczególnie przydatny w :

• planowaniu płynności finansowej;
• ocenie realności planów inwestycyjnych – podejmowane działania inwestycyjne powinny mieć swoje źródła finansowania, a konieczność poniesienia większych wydatków niż posiadane środki pieniężne może zagrozić płynności finansowej przedsiębiorstwa;
• doborze zewnętrznych źródeł finansowania – obserwacja niedoborów, odzwierciedlonych w rachunku przepływów pieniężnych może stanowić podstawę do decyzji o sposobie pokrycia tych niedoborów;
• przewidywaniu przeszłych trudności finansowych – ocena poziomu ryzyka jest podstawą do zakwalifikowania działalności danego przedsiębiorstwa do określonej grupy ryzyka. Monitorowanie sytuacji finansowej firmy pozwala częściowo zminimalizować ryzyko inwestycyjne i ryzyko kredytowe. Odpowiednio wczesna identyfikacja potencjalnych zagrożeń ułatwia przeprowadzanie skutecznego procesu naprawczego i podjęcie działań restrukturyzacyjnych;
• decyzjach o wypłatach dywidend – wielkość wolnych środków pieniężnych, które nie muszą pozostać w przedsiębiorstwie, może stanowić podstawę do podjęcia decyzji o wypłacie dywidend.

W przeciwieństwie do pozostałych części sprawozdania finansowego, które są oparte na zasadzie memoriałowej, rachunek przepływów pieniężnych jest oparty na tzw. zasadzie kasowej. Dzieli on działalność przedsiębiorstwa na trzy części: działalność operacyjną, działalność inwestycyjną oraz działalność finansową, z odzwierciedleniem wpływów i wydatków środków pieniężnych w każdej z tych części. Pozwala to na uzyskanie bardziej przejrzystego obrazu procesów, jakie występują wewnątrz przedsiębiorstwa, a co za tym idzie na pełne identyfikowanie mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń poszczególnych obszarów działalności. Równocześnie należy być świadomym, że trzy wymienione powyżej obszary działalności wzajemnie się przenikają w ramach bieżącego funkcjonowania przedsiębiorstwa.

W horyzoncie średnioterminowym dodatnie przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej są niezbędne, aby uniknąć konieczności nieplanowej wyprzedaży aktywów i/lub zaciągania nieplanowych zobowiązań w celu spłaty wymagalnych zobowiązań bieżących, czyli innymi słowy prowadzenia tzw. „działalności z dnia na dzień”.

Gdy strumień pieniężny z działalności operacyjnej jest ujemny, do poprawy sytuacji można wykorzystać cztery dźwignie:

• zwiększyć zysk netto,
• zmniejszyć zapasy,
• zredukować należności,
• zwiększyć saldo kredytowe u dostawców.

Z jednej strony wydawać by się mogło, że ze względu na stosunkowo szeroki wachlarz możliwości działanie relatywnie proste do wykonania. Z drugiej jednak strony praktyka gospodarcza wskazuje, że jest to działanie wielowymiarowe, i bez właściwego zrozumienia całości zachodzących procesów, mogące doprowadzić do bardzo niekorzystnej sytuacji, i nie zawsze skutkujące pożądanymi efektami.

Podsumowanie


Reasumując należy stwierdzić, iż na płynność finansową opisanych powyżej firm wpływ ma wiele czynników. Większość z nich nie zależy bezpośrednio od decyzji podejmowanych przez zarządy firm, lecz ma charakter zewnętrzny. Ich wpływ na płynność finansową jest znaczny, a poszczególne firmy mogą jedynie podejmować aktywne działania, aby się do nich właściwie dostosować. Działając w silnie konkurencyjnym otoczeniu, z jednej strony muszą akceptować wymagania ze strony dostawców, a z drugiej zaś strony muszą oferować na tyle korzystne warunki sprzedaży, by zachęcać odbiorców do zakupów towarów. Równocześnie muszą prowadzić działalność inwestycyjną, pozwalającą tworzyć bazę do dalszego rozwoju, jak i działalność finansową, umożliwiającą pozyskanie środków z zewnątrz. Sytuacja jest tym trudniejsza, że wobec żadnej z analizowanych firm nie posiadają pozycji dominującej i nie mogą „swobodnie” dyktować warunków współpracy.

Należy przy tym podkreślić, iż w korzystnym kształtowaniu się płynności finansowej są zainteresowane nie tylko same przedsiębiorstwa, ale również jak najszerzej pojęte otoczenie rynkowe, dla którego najważniejsza jest bowiem zdolność do zwrotu długów.

W świetle przedstawionych faktów oraz na podstawie doświadczenia jakie posiadają Autorzy jednoznacznie należy stwierdzić, iż statyczne metody pomiaru płynności nie niosą we współczesnym świecie finansów wystarczających informacji dla sprawnego zarządzania tą sferą w przedsiębiorstwie. Należy więc ewoluować w kierunku większego niż dotychczas wykorzystywania dynamicznych metod pomiaru płynności finansowej w firmie. Wymaga to jednakże dużego lobbingu zwłaszcza w instytucjach finansowych, które preferują obecnie statyczne metody pomiaru płynności.


Dr Janusz Nesterak, Janusz Żmuda
Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie


Zobacz artykuł w formacie pdf